Levensecht in de praktijk aan de slag met Technologie & Toepassing
De leerlingen zullen er heel veel baat bij hebben. Dat is de overtuiging van Sipke Saakstra over het nieuwe praktijkgerichte vak Technologie & Toepassing (T&T). ,,Het mooiste ervan is dat de scholieren betekenisvol leren. Dat is de kern van Technologie & Toepassing”, stelt Saakstra. ,,Door het uitvoeren van levensechte opdrachten doen de leerlingen het ergens voor en komen ze er bijvoorbeeld achter waarvoor ze de stelling van Pythagoras moeten kennen.”
Bij de vmbo-t-scholieren is ook zeker behoefte aan een stukje praktijk in hun opleiding, weet Saakstra uit ervaring. De coördinator van de ontwikkellijn Technologie & Toepassing binnen het project Sterk Techniekonderwijs Noordoost-Friesland (STO-NOF) heeft in talrijke functies bij diverse scholen decennialang te maken gehad met tl- en mavoleerlingen. ,,Ze moeten gewoon meer feeling krijgen met de praktijk, beter weten wat een beroep inhoudt en wat er van hen verwacht wordt. Dit draagt ertoe bij dat de vmbo-t-leerling eerder een goede keuze voor het mbo kan maken”, blikt Saakstra vooruit over de komende veranderingen.
Met ingang van augustus 2024 zijn de middelbare scholen verplicht om in de bovenbouw van de tl/mavo een praktijkgericht vak als examenvak aan te bieden. In Noordoost-Friesland is ervoor gekozen om op alle scholen met vmbo-t-onderwijs Technologie & Toepassing aan het curriculum toe te voegen.
In de afgelopen periode is de werkgroep T&T onder meer bezig geweest met het opstellen van een visie. Middels een pilot op een viertal scholen werd een start gemaakt met de ontwikkeling van het spiksplinternieuwe vak. In een gezamenlijke challenge gingen de tl- en mavoleerlingen aan de slag met diverse opdrachten. De verrassende en creatieve resultaten werden in oktober gepresenteerd tijdens een kick-off in Buitenpost.
Bij de aanloop naar de kick-off en ook in de komende jaren had en heeft elke school de vrijheid om Technologie & Toepassing in een vorm te gieten die past binnen de eigen structuren en organisatie. De een zal het vak oppakken binnen een projectweek, de ander gaat ermee aan de slag tijdens een keuze-uur of neemt T&T aan de hand van bepaalde onderwerpen mee in reguliere lessen, weet Saakstra. ,,De scholen moeten het vooral toevoegen aan wat ze al hebben.”
Met de ervaringen van de afgelopen periode heeft de werkgroep een beeld gekregen wat er allemaal nodig is om het vak T&T handen en voeten te geven. Onder meer op het vlak van de inventaris zijn de nodige stappen gezet. Met de aanschaf van onder andere lasersnijders, 3D-printers, computers met extra vermogen, tekensoftware, (mini)robots en drones zullen de lokalen met hoogwaardige apparatuur facilitair goed worden ingericht.
Verder dienen de ervaringen als basis voor het onderwijsprogramma dat de scholen voor T&T gaan samenstellen. Ook wordt invulling gegeven aan de samenwerking met het bedrijfsleven. Daarnaast is het ook de bedoeling dat er een goede doorlopende leerlijn met het mbo ontstaat, zo benadrukt Saakstra. ,,De scholieren moeten enthousiast worden over wat er op het mbo aan techniekonderwijs wordt aangeboden. Een doorlopende leerlijn is ook nodig om de leerlingen zo soepel mogelijk te kunnen laten overstappen naar het mbo. Met STO-NOF wordt deze wisselwerking geborgd voor de toekomst.”
De lijn naar het mbo begint in feite al bij het basisonderwijs, stelt Saakstra, die eind vorig jaar afscheid nam als directeur van Dalton Dokkum. Dat de scholieren goed op elkaar afgestemde programma’s aangeboden krijgen, is in de ogen van Saakstra van groot belang. ,,Dat is iets wat we altijd al wilden. Door STO-NOF krijgt het nu een structureel karakter en een boost.”
Bij T&T krijgen de scholieren te maken met levensechte opdrachten. Dat kunnen opdrachten vanuit het bedrijfsleven zijn, maar ook van overheden of maatschappelijke organisaties, geeft Saakstra aan. ,,Het moet laagdrempelig zijn en vooral niet te complex. Het gaat om de meerwaarde voor de leerlingen; dat ze betekenisvol leren en zien dat ze het ergens voor doen.”
Dat tl/mavo-scholieren meer met de praktijk te maken krijgen, is volgens Saakstra eveneens in het belang van het bedrijfsleven. ,,Dat zit te springen om goed gekwalificeerd personeel. Dit is echt een win-winsituatie.” De uitwisseling kan op vele manieren gestalte krijgen, aldus Saakstra. ,,De leerlingen kunnen in een opdrachtvorm of via een stage of excursie te maken krijgen met de praktijk. Iemand uit het bedrijfsleven kan een gastles of workshop geven op school.”
Bij de bezoeken aan bedrijven kunnen de scholieren ook zien dat techniek niet (meer) alleen maar ‘iets met smerige handen’ is. ,,Het gaat om het bieden van praktische, creatieve en slimme technologische oplossingen. En dat kan op vele terreinen, in allerhande branches. Techniek en technologie zitten overal; ook in de zorg en de welzijnssector. Soms komen er geen handen meer aan te pas.” Bij de uitvoering van de opdrachten is een actieve rol voor de leerlingen weggelegd. ,,Ze moeten het initiatief nemen en een oplossing voor een probleem bedenken.” Ook worden bij T&T competenties als samenwerken, plannen, organiseren, onderzoeken en presenteren ontwikkeld.
Het in de steigers zetten van het vak Technologie & Toepassing is voor Saakstra een klus die hem past. ,,Je moet een beetje zicht hebben op nieuwe onderwijsontwikkeling. Daar heb ik de laatste jaren wel ervaring mee. En dat is ook wel een beetje m’n ding. T&T is een leuke, maar vooral kansrijke uitdaging.”
Naast de affiniteit met onderwijsontwikkeling heeft Saakstra ook een - zij het zeer summiere - link met praktijkervaring in de techniek. Voor z’n directeurschappen op de vestigingen van Piter Jelles in Dokkum en Sint Annaparochie was hij gymleraar, teamleider en coördinator op scholen in Bolsward (lts), Leeuwarden (agrarisch onderwijs) en Den Helder (mavo). Het diploma op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding (ALO) behaalde hij na een middelbare schoolperiode op het vwo en de lts.
Ja, het is een beetje wonderlijk hoe dat allemaal gegaan is, glimlacht Saakstra. Van de lagere school kwam hij op de lts terecht, waar het diploma machinebankwerker in de wacht werd gesleept. Met die opleiding kon Saakstra vakantiewerk verrichten op een scheepswerf. ,,Op de scheepswerf moest ik een hele vakantie lang op grote stalen platen eerst haakse hoeken uittekenen en daarna uitbranden. Daar heb ik de stelling van Pythagoras - de drie-vier-vijf-steek - in de praktijk moeten brengen en kreeg de theorie dus betekenis.”
Met de komst van Technologie & Toepassing zal voor vmbo-t-scholieren over twee jaar hetzelfde het geval zijn. Saakstra: ,,Zo krijgen de leerlingen een goed beeld wat de beroepen inhouden. Dat is heel erg waardevol.”
